Τα Ε στην διατροφή μας..

Οι περισσότερες συσκευασμένες τροφές περιέχουν πρόσθετα, τα οποία αναγράφονται στη συσκευασία είτε με τον κωδικό Ε και έναν αριθμό είτε με την εγκεκριμένη ονομασία τους. Πολυφωσφορικά άλατα του νατρίου. Δισόξινο πυροφωσφορικό νάτριο. Γλουταμινικό μονονάτριο. Ασκορβικό νάτριο. Νιτρώδες νάτριο. Κιτρικό οξύ. Ανθρακικό κάλιο. Λεκιθίνη σόγιας. Δεξτρόζη. Ριβοφλαβίνη. Εδώδιμες ίνες. Πολυαλκοόλες. Ορισμένα από αυτά έχουν κατηγορηθεί στο παρελθόν για βλάβες στην.. υγεία που μπορεί να ποικίλλουν από μια απλή αλλεργία μέχρι και καρκινογενέσεις.

Κωδικοί που μας είναι άγνωστοι
Οταν βλέπουμε μια σειρά κωδικών E σε έναν κατάλογο συστατικών, ξέρουμε ότι αντιπροσωπεύουν τις πρόσθετες ουσίες. Και έτσι υποθέτουμε ότι είναι ανθυγιεινά, ενδεχομένως επιβλαβή, καταστροφικά ή δημιουργίες Frankenstein των ασπροντυμένων τεχνικών των εργαστηρίων. Αλλά πόσοι από εμάς ξέρουν πραγματικά τι σημαίνουν τα ονόματα, παραδείγματος χάριν, E941, E948 και E290; Είναι κάτι σαν τον αέρα που αναπνέουμε. Τα παραπάνω πρόσθετα είναι αντίστοιχα άζωτο, οξυγόνο, και διοξείδιο του άνθρακα. E300; Αυτή είναι το L ασκορβικό οξύ, φυσικό αντιοξειδωτικό ή αλλιώς βιταμίνη C.

Ο Stefan Gates είναι συγγραφέας βιβλίων διατροφής και παρουσιαστής της τηλεόρασης που έχει γράψει γύρω από τα πιο τρομερά συστατικά των τροφίμων στη Βρετανία. «Η ιδέα των αριθμών και των πρόσθετων ουσιών Ε ήταν πάντα αποκρουστική για εμένα. Χρησιμοποιούσα πάντα συνηθισμένες απλοϊκές δηλώσεις που είχαν απήχηση στους ανθρώπους, όπως ότι οι πρόσθετες ουσίες είναι κακές και θα κάνουν τα παιδιά σας να αναρριχούνται στους τοίχους» λέει ο Gates. Αρχισε να αλλάζει σκέψη όταν διάβασε ένα άρθρο του 1999 από τον Αμερικανό συγγραφέα Jeffrey Steingarten. Τότε εξέτασε μία από όλες τις συκοφαντημένες πρόσθετες ουσίες, E621 ή monosodium glutamate (MSG). Πρόκειται για αρωματική ουσία, που χρησιμοποιείται ευρέως στο μαγείρεμα σε μέρη της Ασίας και έχει κατηγορηθεί για ποικίλα δεινά αλλά ο Steingarten αναρωτιέται «εάν το MSG είναι κακό για εμάς, γιατί κανένας στην Κίνα δεν έχει παρουσιάσει πονοκέφαλο εξαιτίας του;».

Ο Gates άρχισε να αναρωτιέται για όλες τις άλλες πρόσθετες ουσίες. «Συνειδητοποίησα ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού που πιστεύουμε είναι ψευδο-επιστήμη που δημιουργήθηκε από ανθρώπους σαν και μένα που αρέσκονται να πληροφορούνται καθισμένοι στους καναπέδες του και βλέποντας TV».

Τι είναι τα πρόσθετα;
Με τον όρο προσθετικά τροφίμων ή πρόσθετα τροφίμων χαρακτηρίζονται γενικά διάφορες ουσίες που προστίθενται στις τροφές, συνηθέστερα έτοιμες για κατανάλωση, καθώς και σε ποτά - αναψυκτικά που χρησιμοποιούνται ως χρωστικές, συντηρητικές, αντιοξειδωτικές, ακόμα και εμπορικές, όπως οι ενισχυτικές γεύσης. Πολλά τυποποιημένα σνακ, ζαχαρώδη, γλυκίσματα και αναψυκτικά που κυκλοφορούν σήμερα στο εμπόριο περιέχουν μεγάλο αριθμό τέτοιων ουσιών, γνωστών και ως ουσίες Ε όπως συστηματοποιήθηκαν διεθνώς.

«Τα πρόσθετα Ε, πέραν του ότι είναι αυτά που προσδίδουν στα τρόφιμα την ιδιαίτερη μορφή τους είτε πρόκειται για το χρώμα είτε για την υφή ή τη γεύση του, χρησιμοποιούνται και για να αποτρέψουν την αλλοίωση του προϊόντος».

Δεν είναι όμως όλα τα πρόσθετα τεχνητά. Υπάρχουν και φυσικά, τα οποία μάλιστα χρησιμοποιούμε τακτικά στην κουζίνα μας. Οπως η σόδα, στην οποία αντιστοιχεί η κωδική ονομασία Ε500.

«Υπάρχουν συντηρητικά, που κρίνονται απαραίτητα για την αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων μικροβίων στα τρόφιμα και είναι ασφαλή για τη δημόσια υγεία» σημειώνει και ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου ΜSc Αβραάμ Κάζης. «Ομως, η αλήθεια είναι ότι ένας σημαντικός αριθμός συντηρητικών έχει κατηγορηθεί για διάφορες βλάβες της υγείας, όπως υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ναυτία και πεπτικές διαταραχές».

Τα πρόσθετα τροφίμων που είναι υγιεινά είναι οι βιταμίνες και τα ανόργανα συστατικά που έχουν προστεθεί στα ψημένα δημητριακά, γιαούρτι και γάλα. Υπάρχει και μία κατηγορία χρωστικών η οποία χρησιμοποιείται κυρίως στην επικάλυψη σκληρών τυριών και στο περίβλημα των αλλαντικών.

ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Κατανάλωση με... μέτρο!
Σε γενικές γραμμές οι ειδικοί συνιστούν να αποφεύγεται η υπερκατανάλωση βιομηχανοποιημένων τροφίμων, όπως είναι τα μπισκότα, οι καραμέλες, τα παγωτά, οι έτοιμες σάλτσες κ.ά., καθώς έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε συντηρητικά και πρόσθετα τροφίμων, τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία. Η σύσταση αυτή αφορά πολύ περισσότερο τα παιδιά.

Βιταμίνες και παρενέργειες
Η κατάχρηση βιταμινών δεν είναι απαλλαγμένη από κινδύνους, όπως ακριβώς γίνεται και με τα φάρμακα. Γιατί, εφόσον έχουν καλυφθεί οι ανάγκες του οργανισμού, η επιπλέον ποσότητα βιταμινών οδηγεί σε απρόβλεπτες και δυσάρεστες παρενέργειες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις λιποδιαλυτές βιταμίνες που έχουν την τάση να συσσωρεύονται στους ιστούς. Εμφανίζεται τότε η λεγόμενη υπερβιταμίνωση, με συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, ηπατικές βλάβες, παραμόρφωση των οστών, μυαλγίες κ.ά. Ιδιαίτερα η λήψη φαρμακευτικών βιταμινούχων σκευασμάτων πρέπει να συμβαδίζει με τις πραγματικές ανάγκες του οργανισμού (π.χ. όταν κάποια πάθηση έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών) και να είναι χρονικά περιορισμένη. Ο κίνδυνος δυσάρεστων επιπτώσεων από την υπερβολική πρόσληψη βιταμινών είναι μεγαλύτερος από την υποτιθέμενη τις περισσότερες φορές έλλειψή τους, ιδιαίτερα όταν η διατροφή είναι ποικίλη και ισορροπημένη. Η υπερβολική πρόσληψη ορισμένων βιταμινών ή μετάλλων μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα και γι' αυτόν τον λόγο αναμένονται να δημοσιευθούν νέα και πιο ασφαλή ανώτατα επίπεδα πρόληψης για κάθε συστατικό.

Υπάρχουν αρκετές παρενέργειες που σχετίζονται με τις υπερβολικές δόσεις κάποιων συμπληρωμάτων. Για παράδειγμα, υπερβολικές λήψεις βιταμίνης Α μπορούν να προκαλέσουν ηπατική και οστική βλάβη, αλωπεκία, διπλωπία, εμετούς και πονοκεφάλους. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε τερατογένεση στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη. Οι γυναίκες που είναι ή πρόκειται να κυοφορήσουν συνιστάται να παίρνουν συμπλήρωμα βιταμίνης Α μόνο σε ειδικό σκεύασμα για εγκυμοσύνη.

Επίσης, υπερβολικές δόσεις βιταμίνης Β6 μπορεί να προκαλέσουν νευρολογικά συμπτώματα. Αυτά τα συμπτώματα είναι αντιστρέψιμα όταν διακοπεί η λήψη του συμπληρώματος.

ΟΙ ΕΛΚΥΣΤΙΚΕΣ... ΤΡΟΦΕΣ!
Πολλές βιομηχανίες τροφίμων προσφέρουν χυμούς φρούτων, αναψυκτικά, μούσλι, γιαούρτια, καραμέλες και άλλες τροφές εμπλουτισμένες τεχνητά με επιπλέον βιταμίνες και για τον λόγο αυτό ιδιαίτερα ελκυστικές. Η κατανάλωσή τους δεν εμφανίζει κάποιο ιδιαίτερο κίνδυνο. Πίσω όμως από μια πλούσια βιταμινούχα πρόσοψη κρύβονται συχνά τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λίπη. Θα πρέπει λοιπόν κατά την αγορά μαζί με την περιεκτικότητα των τροφών αυτών σε βιταμίνες να εξετάζεται και η περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη, λίπη ή άλλες πρόσθετες ουσίες.

ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΟΛΟ ΓΛΥΚΑ
Μούρα, βατόμουρα, φράουλες και μύρτιλα: περιέχουν πολυφαινόλη, η οποία φημίζεται για την αντιοξειδωτική δράση της. Μια χούφτα φράουλες έχει τρεις φορές περισσότερη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών από ένα πορτοκάλι, ενώ παράλληλα περιέχει την αναγκαία ποσότητα βιταμίνης C που χρειάζεται ο οργανισμός καθημερινά για να αναπαράγει το κολλαγόνο. Τα καρότα περιέχουν μεγάλη ποσότητα Β-καροτίνης την οποία ο οργανισμός μετατρέπει σε βιταμίνη Α, ουσία-κλειδί για την ξηρή επιδερμίδα.