Η Θεσσαλονίκη το 1913
τετράδιο εργασιών των Μαθηματικών της ίδιας τάξης που χρησιμοποιείται τώρα αναφέρουν την εξής ίδια φράση: «To 1913 η Θεσσαλονίκη κατοικούνταν από 39.956 Έλληνες, 61.439 Εβραίους, 45.867 Οθωμανούς, 6.263 Βούλγαρους και 4.364 άλλων εθνικοτήτων». Επιπλέον, το τετράδιο των μαθηματικών χρησιμοποιεί αυτήν την καταμέτρηση ως επιχείρημα εναντίον της ξενοφοβίας και υπέρ της πολυπολιτισμικότητας.
Αν η Θεσσαλονίκη υπήρξε υποδουλωμένη από το 1430 στους Οθωμανούς και απελευθερώθηκε μόλις το 1912, γιατί πρέπει να αναλογιστούμε τους συσχετισμούς θρησκειών και εθνικοτήτων της πόλης μόλις το 1913; Στα σοβαρά υπάρχει κάποιος που να πιστεύει ότι στους αιώνες που υπήρξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν έγιναν μετακινήσεις ετερόθρησκων και αλλοεθνών από την μία άκρη της αυτοκρατορίας στην άλλη, ή ότι δεν υπήρχαν μεταβολές πληθυσμών λόγω αποτυχημένων εξεγέρσεων; Για παράδειγμα, θεωρεί κανείς ότι η Επανάσταση της Χαλκιδικής το 1821, η καταστολή των κινημάτων της Μακεδονίας, ο απαγχονισμός μελών της Φιλικής Εταιρείας, οι σφαγές 25.000 Ελλήνων μόνο το 1821, δεν αποδυνάμωσαν το ελληνικό στοιχείο της Θεσσαλονίκης; Αν επιπλέον κάποιοι Έλληνες που επέζησαν έφυγαν ή κάποιοι άλλοι πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν εκεί, αυτές οι μετακινήσεις δεν είναι ικανές να χαρακτηρίσουν ως λιγότερο ή περισσότερο ελληνικές κάποιες κοινοτικές δομές - όταν υπάρχει Ιστορία χιλιάδων χρόνων - στο όνομα της πολυπολιτισμικότητας.
Δεν θα σταθούμε στον αριθμό των Οθωμανών το 1913, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι με τη Συνθήκη της Λωζάννης αυτοί κατευθύνθηκαν στην Τουρκία, ούτε θα αναφερθούμε ιδιαίτερα στον μικρό βουλγάρικο πληθυσμό αφού επίσης γνωρίζουμε ότι η Θεσσαλονίκη ήταν το μήλο της έριδος ανάμεσα σε Έλληνες και Βούλγαρους και ότι κι οι τελευταίοι μετακινήθηκαν στα Βουλγαρικά εδάφη μετά και την προσάρτηση της δυτικής Θράκης στην Ελλάδα με τη Συνθήκη του Νεϊγύ. Όσον αφορά όμως τον εβραϊκό πληθυσμό, έχουμε να επισημάνουμε ότι οι περισσότεροι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ήταν Σεφαραδίτες Εβραίοι που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία τον 15ο αιώνα από το Βασιλιά Φερδινάνδο ως αλλόθρησκοι. Για την ακρίβεια, αυτοί αφομοίωσαν τους ελάχιστους ελληνόφωνους Ρωμανιώτες Εβραίους που προϋπήρχαν στην πόλη. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Σουλτάνος τους δέχτηκε και τους κατεύθυνε στην περιοχή επειδή θεωρούσε ότι περιοχές χωρίς αμιγή θρησκευτική και πολιτισμική ταυτότητα ήταν πιο δύσκολο να επαναστατήσουν. Επιπλέον, το ελληνικό στοιχείο ήταν εξαθλιωμένο μετά από την πολυετή πολιορκία της πόλης από τους Οθωμανούς την περίοδο 1422-1430, έτσι ο εποικισμός της Θεσσαλονίκης από τους πλούσιους Εβραίους θα τόνωνε την οικονομία της πόλης. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης δε δέχτηκαν με ικανοποίηση τα νέα της προσάρτησης της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα το 1912 καθώς φοβήθηκαν ότι θα χάσει τις εμπορικές της διασυνδέσεις ως ακριτική περιοχή των ελληνικών συνόρων. Μάλιστα η εβραϊκή κοινότητα πρότεινε στις Μεγάλες Δυνάμεις η Θεσσαλονίκη να διατηρήσει ένα διεθνή χαρακτήρα υπό εβραϊκή διοίκηση. Έτσι, είναι πραγματικά αφελές να πιστεύει κανείς ότι σε μία άρτι απελευθερωμένη πόλη από μία πολυεθνική αυτοκρατορία και ύστερα από πέντε αιώνες υποδούλωσης ο πληθυσμός της είναι παράδειγμα πολυπολιτισμικού μοντέλου.
Τέλος, να διευκρινίσουμε ότι τυπικά μέχρι και το 1948 οπότε και ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ οι Εβραίοι δεν είχαν εβραϊκή εθνικότητα, αλλά εβραϊκή καταγωγή. Αυτή η διαπίστωση δεν μειώνει την γλωσσική και πολιτισμική τους παράδοση, αλλά εκ των πραγμάτων δεν είχαν τη δυνατότητα να προτάσσουν οποιαδήποτε «εβραϊκή πατρίδα» (βλ. Διακήρυξη Μπάλφουρ) η οποία να αναγράφεται ως χώρα καταγωγής σε επίσημα έγγραφα. Προφανώς και η καταμέτρηση που αναφέρουν τα σχολικά βιβλία βασίζεται σε αρχεία που χαρακτηρίζουν το θρήσκευμά τους. Αν λάβουμε όμως υπόψη την εθνικότητα, είναι πιθανόν η στατιστική παρουσίαση να είναι αρκετά διαφορετική. Εξάλλου, οι ίδιοι οι Εβραίοι ισχυρίζονται ότι αυτή η λέξη χαρακτηρίζει οποιοδήποτε άτομο πιστεύει στην εβραϊκή θρησκεία ή αναγνωρίζει τον εαυτό του στο σύνολο των θρησκευτικών και πολιτισμικών παραδόσεων του εβραϊκού πολιτισμού ανεξάρτητα από τη χώρα διαμονής του. Έτσι, υπάρχουν Έλληνες Εβραίοι, Τούρκοι Εβραίοι, Βούλγαροι Εβραίοι κλπ. Πλέον υπάρχει ο όρος Ισραηλινός που αναφέρεται στους υπηκόους του σύγχρονου κράτους του Ισραήλ οι οποίοι μπορεί να είναι εβραίοι, χριστιανοί ορθόδοξοι ή καθολικοί, μουσουλμάνοι σιΐτες ή σουνίτες, κτλ.
